Bez wątpienia można stwierdzić, iż miłość, bez względu na jej dynamicznie zmieniającą się postać i znaczenie, towarzyszy w życiu człowieka od zarania dziejów. Powodem tego są rozmaite czynniki zewnętrzne narzucające kult pewnych wartości lub sposób kształtowania, planowania życia człowieka. Według N. Lumanna miłość jawi się jako symboliczny kod umożliwiający komunikację międzyludzką. Ustala pewien porządek rzeczy, który umożliwia człowiekowi odnajdywanie się w rzeczywistości.
Bez względu na różnorodność motywów i przyczyn, wynikiem miłości najczęściej było i jest małżeństwo. W pierwotnej koncepcji miłości małżeńskiej nie było mowy o uczuciach, wyborem partnera zajmowali się rodzice, dbający o dobre miano rodziny. Motywami zawierania związku małżeńskiego były przede wszystkim powody materialne tj. powiększenie majątku, przedłużenie żywotności nazwiska rodu, zawieranie transakcji, którą miały wzmocnić przyszłe więzy rodzinne. Mimo, iż owe postępowanie może wydawać się dzisiaj niemoralne i nieetyczne, dawało pewność wyboru odpowiedniego partnera (mającego odpowiednie atrybuty majątkowe, klasowe czy biznesowe) oraz pewnej stałej schematyczności – reprodukcji rodziny.
Wraz z upływem czasu owe motywy do zawierania małżeństwa uległy radykalnym zmianom. Otóż najważniejszym czynnikiem stała się miłość traktowana jako uczucie (powodem tych zmian, było pojawienie się miłości romantycznej). Wybór partnera opierany był według indywidualnych kryteriów, z którymi w parze szło zawsze uczucie. Zmieniło się również postrzeganie małżeństwa, które zaczęło opierać się na równości małżonków, miłości, rozsądku i wzajemnym szacunku. Małżeństwo stało się celem naturalnego spełnienia i satysfakcji człowieka. Jednak wraz z możliwością samodzielnego podjęcia decyzji dotyczącej partnera, pojawiły się obawy właściwego wyboru. Wolność decyzji niosła za sobą niepewność i ryzyko selekcji przyszłego małżonka. Narodziło się przekonanie, że w każdej generacji rodziny zakładane są od nowa.
Ważność małżeństwa zatarta w priorytetach społeczeństwa od dawien dawna, powoduje tworzenie pewnych stereotypów dotyczących roli obu małżonków.
Otóż jak powszechnie wiadomo, zadaniem mężczyzny - męża jest stworzenie odpowiednich warunków do założenia rodziny w postaci schronienia, dostarczanie środków do życia oraz ochrona i stworzenie poczucia bezpieczeństwa. Powinien być odważny, zaradny (media promują tę cechę przygotowując programy dla majsterkowiczów typu „Toolbox” czy „Polak potrafi” na TVN Turbo), pracowity (wyłącznie poza domem, gdyż mężczyzna tylko odświętnie pomaga w pracach domowych), podejmujący najważniejsze decyzje (np. dotyczące ważnego, drogiego zakupu, pobrania kredytu), aktywny zawodowo (mężczyzna ukazywany w mediach, to mężczyzna ciężko pracujący, nawet po godzinach), dominujący (pełniący funkcję „głowy rodziny”), a także spełniający rolę kochanka, który zaspokaja seksualnie swoją partnerkę ( artykuły typu: „Jak masturbować kobietę?”, „Czy kobiety lubią seks tak samo jak mężczyźni?”) . Styrany po pracy, w wygodnym fotelu zacisza domowego, najlepiej przy schłodzonym browarku, powinien móc odpocząć oraz poświecić swój czas rozrywce i zainteresowaniom (programy typu „Automaniak” „Operacja tuning”, „Moto-On”). Tak oto wygląda kreowany przez media wzór „prawdziwego mężczyzny”, będącego również mężem.
Kobieta – żona, natomiast powinna dbać o rodzinną atmosferę oraz porządek w domu (media kierują reklamy środków i przyrządów do sprzątania, dekorowania domu do kobiet oraz promują programy typu „Perfekcyjna pani domu. Jak utrzymać porządek w domu”), zajmować się wychowywaniem dzieci (np. program na TVN Style – „Mamo, to ja”, „Nianiu, na pomoc!” udzielające porady wychowawcze dla mam), podtrzymywać więzy rodzinne oraz zażegnywać wszelkie konflikty (tytuły artykułów w prasie kobiecej typu: „Dlaczego się kłócimy?”, „Co zrobić, gdy on nie chce rozmawiać?”) przygotowywać posiłek (media promują wizerunek dobrej gospodyni, która nawet kiedy nie ma czasu na gotowanie, upichci w kilka minut obiad dla całej rodziny np. program „Nigella ekspresowo”). Powinna być uległa, bierna zawodowo, ale pracowita w domu, wprowadzająca w życie mężczyzny - męża harmonię i stabilność oraz tworząca wokół siebie aurę ogniska domowego. Przy tych wszystkich obowiązkach powinna dodatkowo dbać o swój atrakcyjny wygląd (program typu „SOS uroda. Jak być zdrową i zadbaną”), gdyż dobra gospodyni mająca zaniedbany wygląd może nie spełniać narzucanego przez media wizerunku idealnej żony.
Mimo, iż próby unowocześniania modelu stereotypowego małżeństwa przez pozorne, równomierne rozdzielanie obowiązków pomiędzy małżonków (np. rozpowszechniany przez media „urlop tacierzyński”, który ma trwać do 2 tyg, w porównaniu z którym urlop macierzyński może trwać 20 tyg) czy promowanie aktywnej zawodowo kobiety, która oprócz pracy zawodowej, musi również spełniać wcześniejsze obowiązki gospodyni domowej, sprawiają że zatarte role męża i żony nie zostają zmienione, czy zastąpione, a jedynie urozmaicone.
Małżeństwo, a raczej jego brak, w jeszcze jeden sposób powoduje pewne zatarte stereotypy. Jednak różnie się one odnoszą do obu płci, w sytuacji gdzie odwołują się do mężczyzn – brzmią pozytywnie, pochlebnie, natomiast odwołując się do kobiet – brzmią negatywnie, w sposób krytykujący, a nawet wyśmiewczy.
Otóż mężczyzna, nie będący w związku małżeńskim nazywany jest po prostu „kawalerem”. Społeczeństwo nie wywiera na niego nacisku ożenku, gdyż ma na to czas. Może być postrzegany jako mężczyzna nie szukający w związku zobowiązań, korzystający z życia, podrywacz, który nie został jeszcze usidlony przez żadną kobietę. Jest aktywny, kariera zawodowa jest dla niego na razie ważniejsza, niż wartości rodzinne.
Natomiast kobietę, która po przekroczeniu pewnego wieku jeszcze nie wyszła za mąż określa się mianem „starej panny”. Owo pojęcie kojarzy się w społeczeństwie ze zgorzkniałymi, złośliwymi i zgnuśniałymi kobietami. Muszą mieć zapewne jakiś znaczący defekt, skoro w żadnym mężczyźnie nie wzbudziły pożądania. Nacisk społeczeństwa powoduje, iż zdesperowane kobiety biorą sprawę w swoje ręce i zaczynają „polowanie” na mężczyzn, szukając kandydata na męża. Media za pomocą różnych porad specjalistów (np. tytuły artykułów typu „Sposób na nieśmiałych mężczyzn”, „ Jak zwrócić na siebie Jego uwagę”), czy programów zmieniających wizualny wizerunek („Stroje, które ukryją pełne uda i łydki. Wysmuklające propozycje”, ”Seksowne ubrania z filmowych romansów”, „Wyszczuplające bielizna”) umożliwiają, a nawet dają wskazówki kobietom jak przejąć dominującą rolę mężczyzny-zdobywcy, by nie zostać samą na lodzie.
Miłość, a także jej wynik w postaci małżeństwa, są bardzo ważnymi aspektami w życiu człowieka. Prowadzą do pewnej stabilizacji, schematyczności, w której następują po sobie kolejne etapy ludzkiej egzystencji. Małżeństwo jako instytucja społeczna wiążąca dwie osoby jest znana i praktykowana od zarania dziejów. Przez co bogata jest w szerokie zaplecze tradycji, symboli, zachowań oraz stereotypów. Niejednokrotnie mówi się, iż małżeństwo jest jednym z aspektów spełnienia, satysfakcji życiowej każdego człowieka.
Luhmann N., Semantyka miłości, Warszawa 2003.
Beauvoir S, Druga płeć.